Kosiński Adam Amilkar (1814–1893), powieściopisarz i heraldyk. Syn Jana i Marii z Chocianowskich, ur. we wsi Chlewo w woj. warszawskim. Jego drugie imię nawiązywało do tradycji legionisty generała Antoniego Amilkara Kosińskiego, pseud. literacki A. baron K. to echo tytułu baronowskiego, rzekomo nadanego temu generałowi przez Napoleona, a uzyskanego w istocie przez Michała Kosińskiego z linii nadwiślańskiej; inny pseud. – Baron von Biberstein, przybrany został z racji istnienia Kosińskich h. Rogala, wiodących się rzekomo od Bibersteinów. Tymczasem przodkowie K-ego, niezamożna szlachta wołyńska przesiedlona na Podlasie, nie mieli nic wspólnego ani z rodziną generała, ani z Kosińskimi h. Rogala. K., uczeń szkoły wojewódzkiej w Warszawie, wziął udział w powstaniu 1830/1 r. Trudnił się potem guwernerką po dworach ziemiańskich. Ożeniwszy się w r. 1852 z Antoniną Myszkowską, osiadł w jej mająteczku koło Częstochowy. Ok. r. 1877 przeniósł się na stałe do Warszawy i tutaj zmarł 24 IV 1893 r.
Pierwsze młodociane utwory napisał K. w związku z powstaniem 1831 r. Były to okolicznościowe wiersze i broszurki. Pewien rozgłos zdobył dopiero znacznie później jako autor powieści i krótkich opowiadań historycznych, dotyczyły one przede wszystkim epoki napoleońskiej, ale sięgał też po tematy i dalej wstecz, aż do XVI w. Ukazały się kolejno: Powiastki i opowiadania żołnierskie z wojen od 1799 do 1812 (3 t. Lipsk 1845, nowe wyd. Kr. 1900), Powieści z dziejów polskich (3 t. W. 1845), Palec Boży („Bibl. Warsz.” 1847 t. 3, 4), Powieści staroszlacheckie (3 t. W. 1847), Przejażdżki po kraju (3 t. W. 1847), Dziecię królewskie (3 t. Wil. 1851), Magnaci i szlachta (3 t. W. 1851, nowe wyd. W. ok. 1900 i 1914), Miasta, wsie i zamki polskie (4 t. Wil. 1851), Powieści i legendy (4 t. W. 1851), Dwa obrazki z przeszłości (Wil. 1852), Ukrainka (Wil. 1852), Czarno i biało. Krew hetmańska (Wil. 1853), Ostatni mazowieccy książęta (W. 1853), Obrazki dawne i tegoczesne (3 t. W. 1855, nowe wyd. W. 1878). Te ostatnie stanowiły przeważnie zbiory drobniejszych opowiadań, niektóre drukowane też i osobno w „Bibliotece Warszawskiej” i „Magazynie Mód”. Inne drobniejsze utwory i artykuły zamieszczał K. w „Bibliotece Warszawskiej”, „Rozmaitościach” (Lw.), „Gazecie Codziennej”, „Gazecie Krajowej”, „Magazynie Mód”, „Niezapominajkach”, „Pielgrzymie”, „Piśmiennictwie Krajowym”. Opowiadanie Bandyta (z Powiastek i opowiadań żołnierskich) wyszło w tłumaczeniu czeskim (Praga 1864) i rosyjskim (1843). Zamek Rakowiecki (z Powieści z dziejów polskich) ukazał się w przekładzie rosyjskim (1862). Gawędy żołnierskie z czasów napoleońskich, mało oryginalne, bo naśladujące współczesne francuskie, cieszyły się niemałą poczytnością dla interesującej fabuły i żywej akcji. W powieściach tło historyczne było tylko pretekstem. Mało tam znajomości realiów danej epoki czy właściwego kolorytu obyczajowego.
Po r. 1855, a więc po osiedleniu się na wsi, K. całkowicie zarzucił twórczość literacką i oddał się wyłącznie studiom genealogicznym. Ich owoc to Przewodnik heraldyczny (5 t. Kr.–W. 1877–1885). Obok krótkich monografii poszczególnych rodzin szlacheckich, bądź opracowanych przez K-ego, bądź nadsyłanych przez zainteresowane osoby, znalazły się tu spisy rodzin «senatorskich», oraz posiadających tytuły honorowe. Przewodnik spotkał się w prasie z przyjęciem na ogół dość przychylnym, ale recenzenci fachowi byli raczej krytyczni (S. K. Kossakowski, A. Boniecki). Najostrzej ocenił tę publikację A. Reyski, przyszły współpracownik, a potem kontynuator „Herbarza” A. Bonieckiego. Był on autorem wydanej bezimiennie broszury pt. „Kilka słów o Przewodniku heraldycznym” (P. 1877). K. odpowiedział broszurą Odpowiedź na Kilka słów o Przewodniku heraldycznym (Kr. 1877). Finałem tej polemiki był pojedynek między K-m a Reyskim. Przewodnik heraldyczny, wydawnictwo obliczone wyraźnie na zyski materialne, to kompilacja wiadomości herbarzowych, wzbogaconych zmyśleniami schlebiającymi próżności płacących. Taki charakter stawał się coraz bardziej wyraźny z każdym dalszym tomem. K. przygotowywał do druku wielki herbarz rodzin polskich i litewskich, oparty przede wszystkim na powierzonych mu materiałach Seweryna Uruskiego, dawnego prezesa Heroldii Królestwa Polskiego, pochodzących właśnie z archiwum owej Heroldii. Te wartościowe skądinąd notaty uzupełnione własnymi materiałami K-ego złożyły się na całość pełną fałszów i bałamuctw. Poczęła ona ukazywać się w druku w r. 1904, więc już po jego śmierci, jako Rodzina, herbarz szlachty polskiej (w opracowaniu Seweryna Uruskiego). Miał podobno K. przygotować dla warszawskiego generał-gubernatora Pawła Kotzebue podręczny herbarzyk znaczniejszych rodzin polskich, zredagowany po francusku, mający być przewodnikiem w stosunkach towarzyskich.
Syn Adam Amilkar zginął w r. 1877 w Akwizgranie w pojedynku. Córka Daniela w przededniu pierwszej wojny światowej wyprzedawała pozostałe po ojcu materiały genealogiczne, wśród których było wiele dokumentów oryginalnych.
Nowy Korbut, (w druku); Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; Uruski; – Bartoszewicz J., Rozbiór powieści A. A. K-ego, „Przegl. Nauk.” 1848 nr 19; Boniecki A., Recenzja Przewodnika heraldycznego, „Bibl. Warsz.” 1883 t. 3; Kossakowski S. K., Recenzja Przewodnika heraldycznego, „Bibl. Warsz.” 1880 t. 2 i „Echo” 1880 nr 104; – Grajnert J., Wspomnienia z życia umysłowo-artystycznego Warszawian w ciągu dziesięciolecia od r. 1853 do 1863, „Wędrowiec” 1901 nr 43, 45, 48; – Nekrologi: „Ateneum” 1893 t. 2, „Tyg. Mód i Powieści” 1893 nr 17; – B. Jag.: rkp. 6468 IV, 6501 IV (4 listy do J. I. Kraszewskiego z 1860–75); B. PAN w Kr.: rkp. 716 (List K-ego do L. Łubieńskiego z 1844, 2 listy do A. Szabańskiego z 1854–5).
Włodzimierz Dworzaczek